بررسی دینامیزم فعالیتهای آتشفشانی کوه مزاحم (شهربابک )

آتشفشان مرکب مزاحم با مساحت 625 کیلومترمربع در استان کرمان در 15 کیلومتری شمالشرقی شهرستان شهربابک واقع شده وسنگهای کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر(کمپلکس هزار- ائوسن) میزبان آن می باشند. مخروط آتشفشان شامل انواع مواد آذرآواری(مواد خیزآبی یا موجی، مواد جریانی قطعات و خاکستر و مواد ریزشی) ، گدازه، برشهای گدازه ای و توده های نفوذی است . ساختمان آن را می توان به چهار رخساره تقسیم نمود. رخساره مرکزی که فقط در محدوده کالدرا رخنمون داشته وشامل برشهای گدازه ای وتوده های نفوذی است ، قسمت اعظم آن دگرسان شده و انواع کانیهای ثانوی سولفیدی، طلا و نقره اپی ترمال در آن تشکیل شده است . رخساره جنبی یا نزدیک که در مجاورت کالدرا قرار دارد، ازیکسو با مرز گسله به رخساره مرکزی و از سوی دیگر بطور بین انگشتی به رخساره متوسط متصل می گردد. رخساره متوسط بعد از رخساره نزدیک قرار گرفته ، بیشترین سطح را در مخروط آتشفشان داراست و بصورت لایه لایه دیده می شود. رخساره دورحاوی رسوباتی است که گردشدگی و جور شدگی بهتری داشته و مرز آن با رخساره متوسط بین انگشتی است . دینامیزم فعالیت آتشفشان را می توان بدین صورت بیان نمود که در اواخر دوران سوم ماگمایی آندزیتی از محل شکستگی ها صعود و با منطقه اشباع از آب برخورد می نماید، در اثر این عمل، یک فوران انفجاری فراتوماگماتیک به وقوع پیوسته ، طی آن سنگهای سقف مخزن ماگمائی به همراه ماگمای قطعه قطعه شده به هوا پرتاب می گردند. سپس یک جریان آذرآواری خیزآبی از قاعده ستون فورانی ایجاد و بطور افقی به اطراف پخش می شود که پس از توقف مواد آذرآواری خیزآبی را به وجود می آورد. سپس ماگما همچنان بالا می آید و در اثر کاهش فشار و دما ، ناگهان سرد و قطعه قطعه شده ، برش گدازه ای رخساره مرکزی را می سازد. آنگاه آتشفشان برای مدتی خاموش می گردد. سپس مرحله دوم فعالیت با یک فوران فراتوپلینین آغاز و در اثر ریزش ستون فورانی آن ، مواد آذرآواری جریانی و گدازه ها تشکیل شده و کالدرای ریزشی با قطر 5-7 کیلومتر بوجود آمده است . سپس محلولهای گرمایی صعود و منطقه وسیعی را در کالدرا دگرسان نموده و در آخرین مرحله نیز توده های نفوذی بالا آمده ند. این فعالیتها تا اوائل کواترنری ادامه داشته است .